Scenariusz zajęć

I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja matematyczna

Temat: Załatwiamy sprawunki

Treści kształcenia:

8) wykonuje łatwe obliczenia pieniężne (cena, ilość, wartość) i radzi sobie w sytuacjach codziennych wymagających takich umiejętności.

Dodatkowe:

Edukacja matematyczna

2) zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000.

4) dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100 (bez algorytmów działań pisemnych); sprawdza wyniki odejmowania za pomocą dodawania.

10) waży przedmioty, używając określeń: kilogram, pół kilograma, dekagram, gram; wykonuje łatwe obliczenia, używając tych miar (bez zmiany jednostek i bez wyrażeń dwumianowych w obliczeniach formalnych).

Edukacja społeczna

2) identyfikuje się ze swoją rodziną i jej tradycjami; podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie je wypełnia; rozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny, i wie, że trzeba do niej dostosować swe oczekiwania.

Edukacja polonistyczna

1) korzysta z informacji:

a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji.

Edukacja plastyczna

2) w zakresie ekspresji przez sztukę:

a) podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne).

Zajęcia techniczne

2) posiada umiejętności:

c) odmierzania potrzebnej ilości materiału, cięcia papieru, tektury itp.

3) dba o bezpieczeństwo własne i innych:

a) utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Wykonuje łatwe obliczenia pieniężne,
• Zna pojęcia: cena, ilość, wartość oraz umie je stosować,
• Umie radzić sobie w sytuacjach codziennych wymagających liczenia pieniędzy,
• Zna słownictwo dotyczące sytuacji kupna–sprzedaży,
• Czyta płynnie, z odpowiednią intonacją tekst literacki,
• Wie, jak należy zachować się w stosunku do dorosłych i rówieśników, zna formy grzecznościowe,

• Wypowiada się na temat przeczytanego tekstu literackiego,
• Umie współpracować w grupie.

Nabywane umiejętności:

• Uważnego słuchania, selekcjonowania i stosowania w praktyce usłyszanych informacji,
• Rozumienia pojęć: „cena”, „ilość”, „wartość”,
• Odpowiedniego porozumiewania się w zależności od sytuacji (prezentacja pomysłu na forum klasy, wypowiadanie własnego zdania),
• Rozważnego robienia zakupów (z uwzględnieniem ceny, potrzeb i możliwości ekonomicznych rodziny),
• Współpracy i komunikacji w grupie,
• Zachowywania się w sytuacji codziennej związanej z obliczeniami pieniężnymi,
• Łączenia działalności plastycznej z przekazem określonych treści.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,
• Kompetencje społeczne i obywatelskie,
• Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
• Kompetencje informatyczne,
• Świadomość i ekspresja kulturalna,
• Umiejętność uczenia się.

Środki dydaktyczne:

• Fragment książki „Dzieci z Bullerbyn”^[1],
• Zasoby multimedialne: karta pracy („Sklep w Wielkiej Wsi”), ilustracja („Sklep w Wielkiej Wsi- produkty”), dodatkowo ćwiczenie interaktywne „Zakupy w sklepie”,
• Papier, papier kolorowy, gazety, ulotki, klej, nożyczki, farby, duże arkusze papieru.

Metody nauczania:

• Podająca: wyjaśnienie,
• Problemowa aktywizująca: dyskusja dydaktyczna,
• Praktyczne: ćwiczenie praktyczne, metoda projektów, metoda tekstu przewodniego.

Formy pracy:

• Zbiorowa jednolita i zróżnicowana,
• Grupowa zróżnicowana i jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap przygotowawczy

Nauczyciel prosi uczniów, by przynieśli na zajęcia gazetki reklamowe z różnymi produktami, ulotki, zdjęcia żywności itp.

Etap wstępny

Nauczyciel wita dzieci. Rozpoczyna od pytań i dyskusji: kto w ich domach robi zakupy, czy dzieci same załatwiają czasem sprawunki, czy pomagają rodzicom, czy przygotowują sobie listę zakupów. Jeśli tak, to po co potrzebna jest lista zakupów? Jakie sposoby znają, żeby nie zapomnieć, co trzeba kupić?

Dzieci odpowiadają na pytania, dyskutują, wymieniają swoje spostrzeżenia.

Etap realizacji

Nauczyciel odczytuje fragment książki „Dzieci z Bullerbyn” z rozdziału pt. „Anna i ja załatwiamy sprawunki”:

Sklep, w którym kupujemy cukier, kawę i takie różne inne rzeczy, znajduje się w Wielkiej Wsi, tuż koło szkoły. Gdy mamusia potrzebuje czegoś ze sklepu, to przeważnie ja kupuję to w drodze powrotnej ze szkoły.

Pewnego dnia, w czasie ferii wielkanocnych, mama potrzebowała paru rzeczy i powiedziała do mnie:

– Nic na to nie poradzę, Liso, musisz pobiec do sklepu!

Pogoda była taka śliczna, że uważałam, że to jest tylko przyjemność pójść załatwić sprawunki. Powiedziałam więc:

– Dobrze mamusiu. A co mam kupić?

Mamusia poradziła, że najlepiej będzie, jak sobie wszystko zapiszemy. Nie mogłyśmy jednak znaleźć ołówka, więc powiedziałam:

– Ech, i tak wszystko dobrze zapamiętam!

Więc mamusia zaczęła wyliczać wszystko, co miałam kupić: dwadzieścia deka drożdży, kawałek kiełbasy dobrze obsuszonej, paczkę imbiru, paczkę igieł, puszkę śledzi, dziesięć deka słodkich migdałów i butelkę octu.

– Tak, tak, tak, zapamiętam wszystko! – powiedziałam.

W tej samej chwili wbiegła do naszej kuchni Anna i spytała, czy nie zechciałabym pójść z nią do sklepu po sprawunki.

– Cha, cha – zaśmiałam się – właśnie miałam iść spytać ciebie o to samo!

Anna miała na głowie swoją nową czerwoną czapeczkę i koszyk w ręce. Włożyłam więc moją zieloną czapeczkę i też wzięłam koszyk w rękę. Anna miała kupić szarego mydła i paczkę sucharów żytnich, i pół kilograma kawy, i kilogram cukru w kostkach, i metr gumki. Miała również kupić kawałek kiełbasy dobrze obsuszonej, zupełnie tak samo jak ja. I Anna też nie zapisała sobie, co ma kupić.

Przed wyjściem pobiegłyśmy jeszcze na górę do dziadziusia, żeby go spytać, czy nie potrzebuje czegoś ze sklepu, a dziadziuś poprosił, żebyśmy mu kupiły trochę ślazowych cukierków i buteleczkę spirytusu kamforowego.

Gdy już stałyśmy przed furtką, by wyruszyć w drogę, mama Ollego wybiegła przed drzwi ich sieni.

– Czy idziecie do sklepu?! – zawołała.

– Tak – odpowiedziałyśmy.

– O moje kochane, czy nie zechciałybyście kupić dla mnie paru rzeczy? – zapytała nas.

Odpowiedziałyśmy, że bardzo chętnie to zrobimy. Chciała, żebyśmy dla niej kupiły szpulkę białych nici numer czterdziesty i słoik cukru waniliowego.

– Czekajcie, czekajcie, co to ja jeszcze chciałam – powiedziała i zamyśliła się.

– Może kawałek kiełbasy dobrze obsuszonej? – zaproponowałam.

– Tak, tak, właśnie kiełbasy – powiedziała mama Ollego. – Jak mogłaś się domyślić?”.

Nauczyciel pyta, o co poprosiła Lisę mama. Sprawdza, czy dzieci rozumieją sformułowanie „załatwić sprawunki”. Jak myślą, czy dziewczynki kupią wszystkie produkty, czy czegoś zapomną?

Prowadzący dzieli dzieci na trzy grupy. Każda otrzymuje zestaw kart pracy z zasobów multimedialnych, kartę nr 1 oraz kartę 2, 3 lub 4, czyli inną listę zakupów: listę Lisy, listę Anny oraz listę dziadziusia i mamy Ollego, a także ilustracje (zasoby multimedialne). Pierwszym zadaniem dzieci jest uzupełnienie luk w tekście. Kolejnym obliczenie, ile kosztują poszczególne produkty oraz ile trzeba mieć pieniędzy, aby zrobić zakupy z każdej listy. Co trzeba wiedzieć, aby móc zaplanować, ile pieniędzy potrzebujemy na zakupy? Przed przystąpieniem do rozwiązywania zadania dzieci powtarzają pojęcie ceny oraz wartości.

Wszystkie zespoły po kolei prezentują swoje prace. Nauczyciel prosi, aby dzieci zapisywały wyniki innych grup, a potem zsumowały wszystkie trzy liczby. Prosi o odpowiedzi na pytania:

• Ile pieniędzy musiały mieć dziewczynki, aby załatwić wszystkie sprawunki?
• Czy ktoś pamięta, jakich produktów nie było na liście sprawunków Lisy i Anny, a znalazły się na naszych listach (np. jajka, chleb żytni)?

W kolejnym etapie zajęć dzieci w grupach przygotowują plakaty pt. „Jak robić zakupy”.

Nauczyciel tłumaczy, że dzieci powinny podzielić się rolami i ustalić, jakie zadania i w jakiej kolejności należy realizować, aby osiągnąć cel – stworzyć plakat (tłumaczenie metody projektu). Dzieci powinny wziąć pod uwagę:

• Co jest niezbędne do zrobienia zakupów?
• O czym należy pamiętać?
• Co jest ważne?

Uczniowie korzystają z przyniesionych gazet i ulotek reklamowych sklepów. Wymyślają hasła związane z przygotowaniem listy zakupów, bezpieczeństwem robienia zakupów, oszczędnością, potrzebami i możliwościami rodziny, zasadami dobrego wychowania i kulturalnego zachowania w sklepie itp.

Etap końcowy

Dzieci prezentują plakaty i zawieszają je na ścianie. Następnie porządkują miejsce pracy.

Dodatkowo:

Jeżeli wystarczy czasu, nauczyciel może zaproponować dzieciom dodatkowe ćwiczenie interaktywne „Zakupy w sklepie”. Zasób ten może też zostać wykorzystany jako praca domowa (lub na lekcji) dla uczniów chętnych.

Uczniowie zdolni/chętni mogą doczytać w domu rozdział o zakupach i na następnych zajęciach opowiedzieć, jak zakończyły się sprawunki Anny i Lisy.

Z wykorzystaniem zasobów opisanych w scenariuszu nauczyciel ma możliwość zauważyć potencjalne symptomy lub ryzyko dysleksji:

• Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związane z opóźnieniem rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej: trudność z zapamiętywaniem kształtu rzadziej występujących liter o skomplikowanej strukturze,
• Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związane z opóźnieniem rozwoju spostrzegania słuchowego dźwięków mowy, pamięci słuchowej i mowy: mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie.

Z wykorzystaniem zasobów opisanych w scenariuszu nauczyciel ma możliwość zauważyć potencjalne symptomy lub ryzyko dyskalkulii, np.:

• W obszarze zaburzeń percepcji wzrokowej: błędy w zapisie liczb wielocyfrowych,
• W obszarze zaburzeń funkcji motorycznych: pomyłki w zapisie obliczeń, pomijanie części działań, znaków, cyfr.

Scenariusz przewiduje zadania dla dzieci szczególnie uzdolnionych w postaci:

• Asystenta nauczyciela, np. w przypadku korzystania z jednego komputera/tablicy interaktywnej,
• Roli lidera w projekcie.

Słowa kluczowe:

obliczenia pieniężne, cena, ilość, wartość, zakupy, lista zakupów